โรคฝีดาษวานรเกิดจากเชื้อไวรัส monkeypox virus เป็นเชื้อในกลุ่มของ Orthopoxviruss , family Poxviridae  โรคนี้เป็นโรคที่อาการไม่รุนแรงหายเองได้ แต่จะมีอาการรุนแรงได้ในผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่ำและเด็กเล็ก โดยมีอัตราการตายต่ำกว่าร้อยละ 5  ระยะเวลามีอาการของโรคประมาณ 2-4 สัปดาห์   สามารถแพร่เชื้อได้ตั้งแต่มีไข้ หรือบางคนอาจจะแพร่เชื้อได้ตั้งแต่ 4 วันก่อนมีอาการ 

ระยะฟักตัว 7 – 12 วัน

อาการและอาการแสดง

ผู้ป่วยมักเริ่มมีอาการไข้และผื่นจะเริ่มจากตุ่มแดงประมาณ 5-7 วันหลังรับเชื้อ จากนั้นตุ่มจะเปลี่ยนเป็นตุ่มน้ำ ตุ่มหนอง และแห้งกลายเป็นสะเก็ด จำนวนตุ่มขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรคและการตอบสนองของผู้ป่วย ระยะเวลาของโรคโดยรวมประมาณ 2 ถึง 4 สัปดาห์

การแพร่กระจายเชื้อและการติดต่อ

ส่วนใหญ่โดยการสัมผัสผื่นผู้ป่วยโดยตรงในระยะแพร่เชื้อ หรือสารคัดหลั่งจากผู้ป่วยยืนยัน อาจมีการติดต่อทางละอองฝอยได้โดยเฉพาะหากมีการทำหัตถการที่ทำให้เกิดละอองฝอยขนาดเล็ก (contact transmission & droplet transmission)

การติดต่อของโรคฝีดาษวานร 

1. ช่องทางหลัก สัมผัสโดยตรงกับเชื้อจากแผลหรือตุ่มหนอง ได้แก่

• การมีเพศสัมพันธ์ในทุกช่องทางได้แก่อวัยวะเพศ ทวารหนัก หรือปาก
• การจูบ
• สัมผัสผิวหนังที่มีผื่น / ตุ่มของผู้ติดเชื้อ
• ไอจามรดกัน โดยไม่ได้สวมหน้ากากอนามัย
• พูดคุยในระยะ 1 เมตร โดยไม่สวมหน้ากากอนามัย ในสถานที่ปิด
  
  

2. ช่องทางอื่น

• สัมผัสของใช้ของผู้ติดเชื้อ
• สัมผัสสารคัดหลั่งของสัตว์ที่ติดเชื้อ
• หญิงตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อสามารถส่งต่อไปยังทารกในครรภ์ได้

การป้องกัน

1. หลีกเหลี่ยงการสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ที่มีผื่นสงสัยเป็นโรคฝีดาษวานร
2. ไม่สัมผัสตุ่ม หนอง หรือบาดแผลของสัตว์ที่ติดเชื้อ หรือซากสัตว์ป่า
3. บริโภคเนื้อสัตว์ที่ปรุงสุก
4. หมั่นล้างมือให้สะอาดอยู่เสมอ   
5. สวมหน้ากากอนามัย

การรักษา

1. การรักษาตามอาการ เป็นการรักษาแบบประคับประคองตามอาการของผู้ป่วย เช่น ลดไข้ ลดอาการ ไม่สบายจากตุ่มหนอง และดูแลไม่ให้เกิดภาวะแทรกซ้อน
2. การรักษาจำเพาะ โดยการใช้ยาต้านไวรัสจำเพาะซึ่งเป็นยาที่อยู่ในระหว่างการศึกษาวิจัย  ยาที่มีรายงานในผู้ป่วยที่อาการรุนแรง คือ tecovirimat (TPOXX)

ข้อมูลเกี่ยวกับยา tecovirimat : TPOXX C₁₉ H₁₅ F₃ N₂ O₃

• เป็นยาที่มีทั้งในรูปรับประทานและรูปที่ให้หลอดเลือด (Oral and I.V.) ใช้ในกลุ่มผู้ป่วยที่ติดเชื้อไวรัสในกลุ่ม orthopoxvirus : variola (smallpox), monkeypox, cowpox, vaccinia complications
• Tecovirimat ออกฤทธิ์ในการยับยั้งการแทรกของไวรัสเข้าไปในเซลล์

หากสงสัยติดเชื้อโรคฝีดาษวานร ควรพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและรักษา พร้อมกับแยกตัวออกจากสมาชิกในครอบครัว ที่พัก หรือ สถานที่ทำงาน ไม่รับประทานอาหารหรือดื่มน้ำด้วยภาชนะร่วมกับผู้อื่น สวมหน้ากากอนามัยตลอดเวลา

ด้วยความปรารถนาดีจาก   แผนกป้องกันและควบคุมการติดเชื้อในโรงพยาบาล 

--------------
ข้อมูลจาก :  กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณะสุข